Naskórek

Naskórek (łac. epidermis) to najbardziej zewnętrzna warstwa skóry, mająca bezpośredni kontakt ze światem zewnętrznym oraz okresowo podlegająca złuszczaniu się. Warto dbać o kondycję naskórka za pomocą świadomej pielęgnacji, co ma spore znaczenie nie tylko kosmetyczne, ale i zdrowotne. Pełni bowiem rolę ochronną np. przed patogenami z zewnątrz.

Naskórek – anatomia

Naskórek zbudowany jest z kilku warstw komórek, nazywanych keratynocytami. Są to:

• warstwa podstawna naskórka (łac. stratum basale) – umiejscowiona najgłębiej, a więc bezpośrednio nad skórą właściwą. Znaleźć tu można mnóstwo intensywnie dzielących się komórek, melanocyty, czyli komórki barwnikowe nadające skórze kolor, komórki Langerhansa odpowiadające za odporność skóry i gojenie się ran;
• warstwa kolczysta naskórka (łac. stratum spinosum) – składająca się z kilku rzędów wielobocznych komórek ulegających stopniowemu spłaszczeniu w kierunku powierzchni;
• warstwa ziarnista naskórka (łac. stratum granulosum) – zbudowana z kilka szeregów wrzecionowatych komórek;
• warstwa jasna naskórka (łac. stratum lucidum) – nie pojawia się na całym ciele, lecz w obrębie naskórka dłoni i podeszew stóp. To właśnie dzięki niej struktury te mają nieco inne zabarwienie;
• warstwa rogowa naskórka (łac. stratum corneum) – składająca się ze zrogowaciałych, spłaszczonych i pozbawionych jąder komórek, stopniowo ulegających złuszczaniu.

Komórki naskórka ulegają stałej odnowie. Keratynocyty warstwy podstawnej intensywnie dzielą się, różnicują, ulegają przemianom i przemieszczają do kolejnych wyższych warstw, zastępując starsze komórki. Te znajdujące się w obrębie warstwy rogowej zaczynają jeszcze silniej spłaszczać się i w konsekwencji tego złuszczają się. Wykazano, że całkowity czas odnowy naskórka, czyli okres przejścia komórki od warstwy podstawnej do rogowej wynosi 26-28 dni w przypadku osoby zdrowej bez żadnych schorzeń dermatologicznych.

Funkcje naskórka

Naskórek pełni wiele różnorodnych funkcji. Przede wszystkim stanowi barierę oddzielającą wnętrze ustroju człowieka od świata zewnętrznego, a więc zapobiega m.in. przedostawaniu się zanieczyszczeń i patogenów przez skórę. Jest ważnym elementem pierwszej linii obrony układu immunologicznego. Naskórek bierze też udział w utrzymaniu wysokiego poziomu nawodnienia i nawilżenia skóry. Wraz z płaszczem lipidowym pełni funkcję tak zwanej bariery naskórkowej, stanowiącej przeszkodę dla swobodnego przenikania wody i innych substancji do wewnątrz i na zewnątrz organizmu.

Warto wspomnieć, że funkcja bariery naskórkowej wiąże się z unikalną budową warstwy rogowej, przypominającej mur zbudowany z cegieł. Można w uproszczeniu powiedzieć, że w tym przypadku wspomnianymi cegłami są komórki warstwy rogowej, czyli korneocyty, z kolei „zaprawą” utrzymującą cegły na swoim miejscu i odpowiedzialną za szczelność połączeń międzykomórkowych są lipidy przestrzeni międzykomórkowych, składające się z:

• glikosfingolipidów;
• ceramidów;
• wolnych steroli;
• fosfolipidów;
• cholesterolu;
• siarczanu cholesterolu.

Naskórek jest też istotnym elementem estetycznym. Jeśli jest zadbany i systematycznie złuszczany, skóra wygląda młodziej, jest bardziej sprężysta i pełna blasku. Można określić ją jako rozświetloną i estetyczną.

Komórki naskórka

Wcześniej wymieniono komórki, które fizjologicznie znajdują się w obrębie naskórka. Warto opisać je jednak nieco bardziej szczegółowo. Są to:

• komórki Langerhansa – nie wykazują zdolności do fagocytozy, jednak po związaniu antygenu wędrują drogą naczyń chłonnych do najbliższego węzła chłonnego, gdzie prezentują antygen limfocytom. Pełnią więc funkcję immunologiczną;
• komórki Merkla – występują w naskórku skóry grubej. U ich podstawy znajdują się zazwyczaj zakończenia nerwowe, w związku z czym komórkom tym przypisuje się funkcje receptorowe;
• melanocyty – komórki barwnikowe produkujące ciemny, brązowy barwnik o nazwie melanina. Odpowiada ona za koloryt skóry. Więcej melaniny znaleźć można np. u osób opalonych czy u mieszkańców krajów wysoko nasłonecznionych.

Warto zaznaczyć, że na kondycję naskórka mamy realny wpływ, utrzymując zdrową dietę, suplementację i pielęgnację skóry. Niezwykle istotne jest m.in. systematyczne (1-2 razy w tygodniu) wykonywanie peelingów, suplementacja kolagenu, kwasu hialuronowego i witaminy D, picie co najmniej 1,5 l wody dziennie oraz codzienne stosowanie kremów z filtrami UV przy wychodzeniu na zewnątrz.

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję "smaru" przy wykonywaniu ruchu redukując ból. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kręcisz B., Profilaktyka dermatoz zawodowych, 2011.
2. Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
3. Kaniewska M., Podstawy anatomiczno-dermatologiczne w kosmetologii, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 2013.